Noc, w której wybuchł reaktor
Już 26 kwietnia 2016 roku minie 30 lat od katastrofy elektrowni jądrowej w Czarnobylu. Tamtej nocy w sterowni bloku nr. 4 doszło do serii wydarzeń, które doprowadziły do przegrzania reaktora, wybuchu wodoru, pożaru i uwolnienia ogromnych ilości promieniotwórczych substancji do atmosfery. Wybuch rozsiał radioaktywny pył i odłamki po całej okolicy. Od tego momentu radioaktywna chmura zaczęła wędrować po świecie a walka z reaktorem i jego szczątkami pochłonęła dziesiątki ludzkich istnień (wg. UNSCEAR, 62 ofiary śmiertelne).Jedyną osobą, której ciała do tej pory nie znaleziono jest Walery Hodemczuk. Pomnik ku jego pamięci znajduje się w jednym z korytarzy bloku nr 3. Zobaczyliśmy go będąc w elektrowni podczas trzeciego dnia pobytu w Prypeci.
Po katastrofie wyznaczono obszar strefy zamkniętej wokół elektrowni w Czarnobylu obejmujący od 125 000 do 146 000 km?. Wysiedlono pobliskie miasta, Prypeć i Czarnobyl oraz wszystkie wioski w promieniu ok. 40km. W najbliższej strefie wykluczono możliwość ponownego zasiedlenia. W sumie ewakuowano i wysiedlono ok 350 000 osób (źródło). W dniu przed katastrofą przeprowadzone miały zostać testy reaktora podczas pracy z niską mocą. W trakcie testu sprawdzano jak długo mogą pracować systemy kontrolujące reaktor w sytuacji awaryjnej, na energii wytworzonej z bezwładnego ruchu turbin po znacznym zmniejszeniu dopływu gorącej pary wodnej. Dla pracowników była to procedura przećwiczona i znana ale taki test przeprowadza się zazwyczaj po oddaniu reaktora do użytku a od tego czasu minęło już 3 lata. Nic nie wskazywało na to, że tej nocy dojdzie do tragedii.
W obszarze elektrowni w Czarnobylu docelowo miało pracować w sumie 6 reaktorów. Były to reaktory typu RBMK-1000 o maksymalnej mocy 1MW każdy. Do dnia katastrofy pracowały 4 reaktory. Dwa kolejne bloki były jeszcze w budowie, którą przerwano po wypadku. Typ RBMK to wojskowe jednostki stworzone na potrzeby produkcji pierwiastków promieniotwórczych takich jak pluton i uran-235 (wzbogacenie na poziomie 1.8% i sprawności ok 31%) zmodyfikowane później na potrzeby produkcji prądu. Ich bolączką była niestabilność podczas pracy z niską mocą. Zobacz na pierwszym filmie jakie wartości mocy były dopuszczane i uważane za bezpieczne a do jakich zeszli pracownicy obsługujący reaktor. Do zwiększenia skali problemu przyczynił się także fakt, że w dniu katastrofy reaktor w bloku nr 4 załadowany był paliwem uranowym w 100%. Oznacza to, że podczas wybuchu reaktora, w prętach paliwowych znajdowało się prawie 200 ton uranu!
Jest wiele teorii próbujących wyjaśnić to zdarzenie. Są teorie sensowne, mające podłoże w faktach, spiskowe oraz całkiem dziwne. Powstało wiele książek i filmów na temat tej nocy, w której wybuchł reaktor. Mówią także, że katastrofa przyczyniła się również do upadku komunizmu i Związku Radzieckiego. Zobacz poniżej dwa z wielu dokumentów opisujący sytuację. Nie będę więcej pisał, oglądnij te świetne dokumenty i zobacz co stało się podczas kwietniowej nocy, kiedy na zawsze zmienione zostały losy Ukrainy i tak naprawdę świata.
AZ-5
Podczas naszej wizyty w elektrowni w Czarnobylu weszliśmy do sterowni bloku nr 3, analogicznej do tej jaka znajdowała się w bloku nr 4. Anton, pracownik elektrowni i nasz przewodnik, opisał nam sytuację, którą można zobaczyć na powyższym filmie. A poniżej, krótki urywek naszej rozmowy z Antonem przy konsoli sterującej prętami kontrolnymi i bezpieczeństwa w bloku nr 3. Pokazuje nam przycisk bezpieczeństwa AZ-5 (automatyczny system bezpieczeństwa nr 5), którego użyto w sterowni czwartego bloku w dniu katastrofy.
Poniżej kilka zdjęć z naszej wizyty w elektrowni. Weszliśmy do budynku głównego, przeszliśmy złotym korytarzem, weszliśmy do sterowni trzeciego bloku i zobaczyliśmy halę turbin. Po opuszczeniu głównego budynku elektrowni weszliśmy do Strefy Zero. Byliśmy pod sarkofagiem i zobaczyliśmy z bliska budowę NovArki, nowej pokrywy, która zabezpieczy blok nr 4 na czas demontażu, który będzie trwał wiele dekad. Obecnie jest to największa ruchoma budowla na świecie.
Zobacz naszą wyprawę do Strefy Wykluczenia od pierwszego dnia.
Zobacz naszą wizytę w NCBJ, gdzie odwiedziliśmy reaktor Maria i przyglądaliśmy się promieniowaniu Czerenkowa.
Przeczytaj jeszcze dobry tekst na temat katastrofy w Czarnobylu przygotowany przez NCBJ.
Na koniec jeszcze jeden film dokumentalny, Bitwa o Czarnobyl. Warto go zobaczyć. Pokazuje trudne chwile podczas walki z szalejącym pożarem i usuwaniem skutków wybuchu przez ukraińskich bohaterów, którzy oddali swoje życie ratując świat.
https://www.youtube.com/watch?v=2kv2XuhUEs8
